Powstanie styczniowe było największym zrywem niepodległościowym XIX wieku. 22 stycznia 1863 r. w Warszawie ukonstytuował się Rząd Narodowy, który wezwał naród Polski, Litwy i Rusi do walki przeciw carskiemu zaborcy. Nierówna walka z rosyjskim imperium trwała do wiosny 1865 r. Cena za marzenia o niepodległej Polsce była ogromna – po stłumieniu powstania Polaków dotknęły liczne represje, m.in. konfiskata majątków szlacheckich, kasacja klasztorów na obszarze Królestwa Polskiego, wysokie kontrybucje i wszechobecna rusyfikacja. Władze carskie większość jego uczestników ukarały śmiercią bądź zesłali w głąb Rosji. Pamięć o Powstaniu Styczniowym była elementem jednoczącym Polaków we wszystkich zaborach, a po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku weterani styczniowego zrywu otrzymali prawo do noszenia mundurów Wojska Polskiego, Sejm nadał im stopnie i prawa oficerskie oraz stałe dożywotnie pensje. Weteranów zapraszano jako gości honorowych na wszystkie uroczystości państwowe, odwiedzali szkoły, harcerskie zloty. Byli pokoleniem, które przekazywało tradycję powstańczą.