Pierwszy krzyż zawisł na bramie głównej Zakładów 17 grudnia 1981 r. w rocznicę grudniowej masakry na Wybrzeżu w 1970 roku. Późnym popołudniem kilkudziesięcioosobowa grupa pracowników, strajkujących przeciw wprowadzeniu 13 grudnia Stanu Wojennego zaniosła wykonany wcześniej własnymi siłami krzyż i przytwierdziła go do Bramy nr 1. Odśpiewano wówczas pieśń „Boże coś Polskę”. Dwa dni później strajk w puławskich Zakładach został stłumiony siłowo przez wojsko i milicję. Krzyż wisiał na bramie prawie dwa tygodnie. Pracownicy składali pod nim kwiaty, palili znicze i modlili się. 30 grudnia został zdjęty pod naciskiem ówczesnych władz. Grupa pracowników Amoniaku I przeniosła krzyż do kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP w Puławach. W następnych latach krzyż ten był noszony przez członków „Solidarności” podczas uroczystości kościelnych. Wykonano do niego specjalne nosidło i tabliczkę z informacją o jego pochodzeniu.

Wiosną 1990 roku, już w całkiem nowych czasach, w ówczesnych Zakładzie Mechanicznym Zakładów wykonano nowy, stalowy krzyż i ustawiono go na rozjeździe dróg prowadzących do bramy nr 1 i bramy nr 2. Krzyż ten był wyrazem dziękczynienia za zwycięstwo „Solidarności” i jednocześnie pomnikiem ofiary historycznego czynu pracowników poniesionej w okresie solidarnościowego zrywu z początku lat 80. Inicjatorem wzniesienia tego krzyża był wiceprzewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego – Jerzy Saniewski. Współautorami i promotorami przedsięwzięcia byli: Stanisław Bajew, Henryk Sztaba, Stefan Śliwczyński i ówczesny przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Leszek Sulima. Krzyż został poświęcony 2 czerwca 1990 roku przez biskupa lubelskiego Bolesława Pylaka.

 tekst i fot.:D.Malinowski - Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy” S.A.